* Türkçe'nin iki büyük kolundan birine (Çağatay Lehçesi'ne) bağlı olarak gelişen bugünkü Özbek edebiyatı Çağatay edebiyatının bir devamıdır. * Özbeklerin zengin bir halk edebiyatı geleneği vardır. Alpamış, Köroğlu... çevresinde oluşan destanlar; aşk öyküleri, masal, atasözü, mani, ninni, türkü, ağıt, alkış, kargış, bilmece, atışma, taşlama, sözlü halk tiyatrosu bu ürünlerdendir. Bunlar, 1918'den sonra bilimsel olarak derlenip yazıya geçirilmeye başlanmıştır. Doğal olarak bu ürünler bugünün edebiyatına da bir temel oluşturmuştur. * Çağdaş Özbek edebiyatı, 1860'tan 1910'lu yıllara kadar bizdeki Tanzimat dönemini andıran bir hazırlık dönemi yaşamıştır. * Biçimde eskiye, özde yeniye bağlılık gözlenmektedir. * Edebiyat; toplumu aydınlatma, eğitim, toplumsal aksaklıklar... türünden sorunlara yönelmiştir. * Bu farklılaşma ve Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, İsmail Gaspıralı'nın Türkistan'a yayılmaya başlayan düşünceleri, Özbekistan'da da bir yenilik akımı (Cedidcilik) ve millî edebiyat anlayışı uyandırmaya başlamıştır. * Özbek edebiyatında yenilikçi (Cedidci) dönemi (1903), bu ulusal uyanışla başlamış ve 1930'lara kadar süregitmiştir. Hamza Hakimzade Niyazi, Abdurrauf Fıtrat gibi yazarlar çağdaş edebiyatın öncülüğünü yapmışlardır. Bu dönemde Terakki, Hurşit, Şöhret, Turan, Sada-yı Türkistan, Hürriyet, Ayine gibi gazete ve dergiler yayımlanmış; modern şiir, öykü, oyun... türünde eserler yazılmaya başlamıştır. Ancak, 1925'ten sonra Sovyetler Birliği'nin sanat anlayışı edebiyatta da etkisini duyurmaya başlamıştır. * 1991'de Özbekistan'ın bağımsızlığım kazanmasıyla ülkede "Ulusal İçerikli" bir edebiyat gelişmeye başlamıştır Bu edebiyatın başlıca temsilcileri şunlardır: Hamit Alimcan, Erkin Vahidoğlu, Abdullah Arifoğlu, Cemal Kemal, Rauf Parfi, Gûlçehre Nurıllayeva, Amar Matcan, Dedehan Hasan, Muhammed Salih, Hasiyet Baba Muradoğlu, Azim Süyün, Umsan Azimoğlu, Şevket Rahman, Erkin Azam, Hurşit Davran, Tahir Kahhar, Sait Ahmet, Naim Karimov, Nazar Eşankul, Seyyar... Özbek Halk Edebiyatı Ertekler/Masallar -Kence Batır/Küçük Bahadır -Ecder Kuş/Ejder Kuş -Altın Tarvuz/Altın Karpuz -Ilan Peri/ Yılan Peri -Zümred ve Kimmet/Zümred ve Kımmat -Üç Yalganda Kırk Yalğan/Üç Yalanda Kırk Yalan -Kılıç Batır/Kılıç Bahadır -Altın Beşik -Toy/Düğün -Boz Bala/Bozoğlan -Aycemal Bilen Kel /Aycemal ile Kel -Üç Köknarı/Üç Esrarkeş -Yetti Ehmak/Yedi Ahmak -Ur Tokmak/Vur Tokmak Halq Qoşıgleri /Halk Türküleri -Terme Qoşıglar/Aşık Türküleri -Harezm Qoşıgları / Harezm Türküleri -Mehnet Qoşıgları /Mihnet Türküleri Elleler /Ninniler -Elleler-Beşik Qoşıgları /Ninniler- Beşik Şarkıları Yığı-Yoğlavlar/ Ağıtlar Ölenler /Merasim Türküleri Yar-Yar Leperler /Yar Yar ve Atışma Manileri -Kelin Selam /Gelin Selamlama -Leperler/Atışma Manileri Destanlar -Alpamış -Tahir ve Zühre -Rüstemhan -Hasanhan -Miskal Peri -Küntuğmış -Evezhan/Avazhan -Çembil Kemeli /Çambil Kuşatması -Ereli ve Şereli /Erali ve Şerali Makaleler / Atasözleri -Vatan ve Vatanperverlik / Vatan ve Vatanseverlik -Doğruluk ve Eğrilik -Yahşilik ve Yamanlik/İyilik ve Kötülük -Batirlik ve Qorqaqlik /Kahramanlık ve Korkaklık -Muhebbet,Vefa ve Bevefalik /Muhabbet ,Vefa ve Vefasızlık -Erk ve Erksizlik / Güç ve Güçsüzlük -Sevinç ve Gam Toy ve Matem /Şenlik ve Matem Hayvanlar ve Kuşlar Yıl Faslları ve Tabiat Hadiseleri Haqıda /Yılın Mevsimleri ve Tabiat Hadiseleri Hakkında Tapışmaqlar/Bilmeceler -Gök, Yer Su Hakkında -Tabiat Hadiseleri ve Mevsimler Hakkında -İnsan, Uzuvları ve Özellikleri Hakkında -Hayvanlar Hakkında -Kanatlı Hayvanlar ve Kuşlar Hakkında -Ertek-Tapişmaq /Hikaye Bilmece -Aytişuv-tapişmaq/Soruşmalı Bilmece -Tez Aytışlar/Tez Söyleyişler Letifeler/Fıkralar Lafler/Laflar(Palavralar) Äskıyä/Askiye Dua-Alqışlar/Dua- Alkışlar Qarğışlär/Kargışlar Rivayetlär/Rivayetler -Zängi Ätä Häqıdä Riväyät /Zenci baba Hakkında Rivayet -Ämir Temur Häqıdä Riväyät /Emir Timur Hakkında Rivayet -Ämir Temurniñ Säfäri /Emir Timur'un Seferi -Babur Häqıdä Riväyätlär/Babur Hakkında Rivayetler Äfsänälär /Efsaneler -Beruniyniñ Däm Äliş Künläri/Biruni'nin Dinlenme Günleri -"Yer Yutıb Yubarişi Mümkin"/ "Yerin Yutuşu Mümkün" -Soñdi Dämgäçä / Son Dinlenmeye Kadar -İbn Sinä Häqıdä Äfsänälär / İbni Sina Hakkında Efsaneler -Uluğbek Häqıdä Äfsänälär / Uluğ Bey Hakkında Efsaneler -Buhara Hani Bilän Bähşi Häqıdä Äfsänä / Buhara Hanı ile Bahşi Hakkında Balalar Folklorü /Çocuk Folkloru Özbek Yazılı Edebiyatı Mahmut Kaşgari Yusuf Has Hacib Ahmed Yügneki Ahmed Yesevi Süleyman Bakırgani Rabguzi Kutb Hafız Harezmi Harezmi Seyfi Sarayi Hocendi Yusuf Emiri Lutfi Haydar Harezmi Gedai Sekkaki Atayi Said Ahmed Yakıni Ahmedi Said Kasımi Hüseyin Baykara Ali Şir Nevayi Şeybani Han Muhammed Salih Ubeydi Padişah Hace Babür Kamran Mirza Meclisi Bayramhan Ebulgazi Bahadır Han Turdı Babarahim Meşreb Sofi Allahyar Hüveyda Nişatiy Andelib Revnak Saykali Rakım Mücrim Abid Uzlet Gaziy Gülhaniy Maden Munis Uveysiy Şevki Kattakurgani Fazli Nadire Mahmur Şevki Namengani Agehi Hiramiy Pisendiy Mahmur Kariziy Talip Talibiy Kamil Harezmi Daiy Miriy Ümidiy Feruz Mukımiy Zevki Han Şair Emiri Furkat İshakhan İbret Sıddıki Aczi Muhammedşerif Sufizade Raci Hokandi Mahmud Hoca Behbudi Münevverkari Abdüreşidov Abdullah Avlani Sadriddin Ayni Miskin Avaz Abdurrauf Fıtrat Sıdkiy Handaylıkiy Hamza Habibi Çolpan Abdullah Kadiri Elbek Ziya Said Gafur Gulam Batu Aybek Sabir Abdulla Nezir Seferov Uygun Abdulla Kahbar Mirkerim Asım Maksud Şeyhzade Hamid Alimcan Kamil Yaşın Mirtemir Osman Nasir Zülfiye İbrahim Rahim Şeraf Reşidov Turab Töle Şöhret (Alimov Gulam) Askad Muhtar Seid Ahmed Şükrilla Remz Babacan Mirmuhsin Server Azimov Özbek Bahşıları İcadı Özbek Bahşıları İcadı - Makale Cuman bülbül Ergeş Cumanbülbüloğlu Fazıl Yoldaşoğlu Polken İslam Şair Nazaroğlu Umir Seferov Halyar Abdülkerimoğlu Amin Bahşı Cora Eşmirzaoğlu Tille Kempir Kulsamed Bahşı Yadgar Bahşı Umerkul Polken Kadir Bahşı Rahimoğlu Çarı Bahşı Umirov Abdunazar Payanoğlu Rozi Kultöreoğlu Rahmetulla Yusufoğlu Kahnar Bahşı Kadiroğlu * Alıntı
