50 Milyon Yıllık Çizgiler

NASA uydularının çektiği fotoğraflara dayanarak incelemelerde bulunan gök bilimciler, Dünya’nın uydusu Ay’da yakın zamanda tektonik hareketlilik olduğuna dair bulgular elde etti.




Fotoğraflarda, belli bölgelerdeki yüzeyin iki yana gerilerek sığ, batık vadiler oluşturduğu ifade edildi. Ay’da uzun ve ince vadilerin ortaya çıkarılması, “graben” olarak adlandırılan bu yapıların 50 milyon yıl içinde yaşanan tektonik faaliyetler sonucunda ortaya çıktığı görüşünü destekledi.

Elde edilen en son bulgular, Ay’ın zannedildiği gibi 4.6 milyar yıl önce tamamen erimediğini, katı çekirdeğinin erimiş kaya okyanusuyla kaplı olduğunu ortaya koydu.

Ay’ın geçmişi hakkında yeni bilgiler ortaya koyan graben, 2009 yılında uzaya gönderilen LRO uzay aracının yüksek çözünürlüklü kamerası tarafından tespit edildi.


ABD’nin Houston kentindeki Ay ve Gezegen Enstitüsü yetkilisi Patrick McGovern, “ LRO uzay aracının çektiği fotoğraflar olmadan Ay’ın yüksek ve alçak bölgelerinde böyle bir keşif yapmanın mümkün olmayacağını” ifade etti.

AY’IN YÜZEYİNDEKİ KIRIŞIKLIKLAR
ABD’nin başkenti Washington’daki Ulusal Hava Uzay Müzesi’nden araştırmacı Thomas Watters, 2010 yılında yaptığı araştırmada, Ay’ın oluştuğu günden bu yana yaklaşık 182 metre çöktüğünü öne sürmüştü.

Çalışmasını LRO’nun Ay’ın yüzeyinde görüntülediği çatlak ve kıvrım benzeri yapılara dayandıran Watters, Ay yüzeyinin soğuduktan sonra, “büzüldüğünü” savunmuştu.

Watters ve meslektaşları en son çalışmalarında, geçmişteki incelemelerde fark edilmeyen grabenin, Ay’daki fay hatları arasında yaşanan kırılma, çökme ve gerilmenin sonucunda oluştuğunu ifade etti.

National Geographic News’a konuşan Watters, “tespit edilen kıvrım ve çatlakların 50 milyon yıldan daha eski olamayacağını ve Apollo sismik ağı tarafından kaydedilen Ay depremleriyle bağlantıları bulunabileceğini” belirtti. Apollo sismik ağı, 1969 ile 1977 yılları arasında Ay üzerinde sismik faaliyetleri kaydetmişti.



AY’IN TÜMÜ KÜÇÜLMÜYOR
Keşfedilen grabenin, Ay yüzeyinin geneline yayılmadığına dikkat çeken Watters, Dünya’nın uydusunun sadece birkaç bölgede tektonik faaliyetlere maruz kaldığını söyledi. Bu da Ay’da yaşanan “büzüşmenin” düşük seviyeli olduğu bulgusunu destekledi.

Gök bilimcilerin elde ettiği yeni bilgiler aynı zamanda Ay’ın ilk oluştuğu dönemde tamamen erimediğini gösterdi. Ay ve Gezegen Enstitüsü’nden McGovern, “Böyle bir şey gerçekleşseydi bugün incelediğimiz graben oluşmazdı” dedi.

ntv