Avrupa’daki İlk Sanatçılar

Bilim insanları, İspanya’da ilk insanlara ait olduğu düşünülen mağara resimlerinin, sanılandan çok daha eski tarihlere işaret ettiğini ortaya çıkardı. Yeni bulgular, Neandertallerin Avrupa’daki ilk sanatçılar olabileceğini öne sürdü.



İspanya’nın kuzeyindeki El Castillo mağarasındaki resimlerin kalıntılarını en yeni metodlarla analiz eden bilim insanları, duvar çizimlerinin en eskisinin 40 bin 800 yıl öncesine ait olduğunu ortaya çıkardı. Mağaranın duvarındaki en eski resmin kırmızı, büyük bir daire olduğunu belirten bilim insanlarının araştırması, Science dergisinde bugün yayımlandı.

Araştırmaların ulaştığı yeni tarih, modern insan Homo sapiens’in atalarının, Neandertaller ile Avrupa’da yaşadığını döneme işaret ediyor. Bazı araştırmacılar ise El Castillo’daki resimlerin, Homo Sapiens’in ortaya çıkmasından önceki tarihlere ait olabileceğini savundu.

Barcelona Üniversitesi’nden Joao Zilhao, “Neandertallerin Avrupa’nın ilk sanatçıları olduğunu düşünmek çok şaşırtıcı olmaz” ifadesini kullandı.

Modern insana en yakın tür olarak kabul edilen ancak nesli tükenen Neandertaller, saldırgan ve hayvani mağara adamları olarak bilinse de, bilim insanları onların aptal olmaktan çok uzak olduğunu belirtti. Neandertaller, ölülerini gömüyor, karmaşık el aletleri yapıyor ve süsleme için çeşitli renklendirici maddeler kullanıyorlardı. Zilhao ve meslektaşları, 2010 yılında İspanya’nın güneyinde kırmızı ve sarı pigmentlere bulanmış deniz kabukları bulmuştu. Zilhao, bu kabukların Neandertaller tarafından makyaj veya vücutlarını boyamak için kullanıldığını düşünüyor.

Neandertaller, 30-50 bin yıl önce yok olmalarına rağmen, Homo Sapiens’lerle yakın ilişkiler de kurdular. Bugün, modern insanların yüzde 1-4’ünün DNA’lı Neandertallere dayanıyor.

Avrupa’ya 41-42 bin yıl önce vardığı düşünülen Homo Sapiens’ler, geride komşularını aratmayan izler bıraktı. Almanya’da 42-43 bin yıl öncesine uzanan bir kazı alanında bilim insanları kuş kemiklerinden ve mamut dişinden yapılmış flütler buldu. Geçtiğimiz ay gün yüzüne çıkarılan flütler, Avrupa’nın bilinen en eski müzik aletleri olma özelliğine sahip.


Almanya'nın güneyindeki Geißenklösterle kalıntılarında bulunan kuş kemiğinden yapılma flüt.

Farklı bulgular farklı tarihler gösterse de, mağara resimlerinden kesin bir bulgu elde etmek de bir o kadar zor. Karbon 14 metoduyla fosil ve kalıntıların yaşını belirlemek için yapılan deney organik materyal gerektiriyor. Ancak birçok mineral pigmentinde organik materyal bulunmuyor. Çok eski numuneler ise bu yöntemde bozulabiliyor ve doğru tarih elde edilemiyor.

FARKLI BİR YÖNTEM KULLANDILAR
Zilhao ve meslektaşları, El Castillo mağarasındaki resimlerin tarihini belirlemek için farklı bir yöntem, uranyum-toryum tarihleme yöntemi kullandı. Bu yöntemde, mağaralarda oluşan damlataş ve dikitlerin, duvar resimleri üzerinde oluşturduğu kalsit minerali kalıntıları incelendi. Mineralde bulunan çok az miktardaki radyoaktif uranyum, zamanla toryuma dönüşüyor ve bilim insanlarına kalıntıların ait olduğu tarihi öğrenmeleri için bir kapı aralıyor.

Bilim insanları, pigmentlere zarar vermeden pigment tabakası üzerindeki minaralleri kazıdı, kütle spektrometresi adı verilen bir cihazla kalsitten bir pirinç tanesi büyüklüğünde parça alarak, parçadaki uranyum ve toryum atomlarını saydı. İki elementin birbirine oranı, kalsit oluşumunun tarihini ortaya çıkardı. Dahası, kalsit, duvar resminin çizilmesinden çok sonra ortaya çıktığı için, ortaya koyduğu tarih mağara resimlerinin ait olabileceği en erken tarihi gösteriyor. Kısaca, mağara resimleri yüzlerce, hatta binlerce yıl öncesine ait olabilir.


11 MAĞARADAN ÖRNEK TOPLANDI
Bilim insanları, ünlü bizon resmine sahip olan Altamira dahil, İspanya’da bulunan 11 mağaradan resimlere ait numuneler topladı. Altamira’da, 22 bin yıl öncesine uzanan bir kırmızı at resmi ve 35 bin 600 yıl öncesine işaret eden tokmak benzeri bir resim buldu. Tokmak benzeri şekil, 18 bin yıl öncesine ait olan bizon sürüsü resminin üzerine çizilmiş.

El Castillo mağarasında ise çok daha şaşırtıcı bulgular elde edildi. Bunların arasına en öne çıkanı şüphesiz 40 bin 800 yıl öncesine uzanan kırmızı, daire şeklindeki resimdi. Ayrıca, yapan insanın elini kırmızı renge bulayarak mağara duvarına bastığı el kalıbı, 37 bin 300 yıl öncesini gösteriyor.

Zilhao, “Daha eski tarihlere uzanan duvar resimleri bilmiyoruz... Modern insanın ataları tarafından yapıldıklarını düşünmek, bu çizimlerin tarihini beş bin yıl ileri çekmek olur” dedi.

Avrupa’da bulunan en eski sanat eseri, kısa bir süre önce Fransa’da keşfedilen, bir kayaya işlenmiş vajina benzeri sembollerdi. Semboller, 37 bin yıl öncesine ait.


İNSAN MI, NEANDERTAL Mİ?
Zilhao’ya göre, elde edilen en eski tarih şu an 40 bin 800 yıl öncesini gösteriyor. Zilhao, “Bu tarih, modern insanın daha ortalıklarda olmadığı bir döneme ait olmalı. Kırmızı disk resmi, modern insanın Avrupa’ya varmasından yüzlerce, binlerce yıl önce çizilmiş olabilir” dedi.

Araştırma ekibinde yer almayan İngiliz arkeolog Paul Bahn, İspanyolların elde ettiği tarihin büyük ihtimalle doğru olduğunu belirtti. LiveScience sitesine konuşan Bahn, “Bana kalırsa El Castillo’daki resimler için belirlenen tarihler için tartışmaya gerek yok... Bunlar Neandertallerin izi olmalı” dedi.

Londra Ulusal Tarih Müzesi’nden Chris Stringer ise daha şüpheci. Stringer’e göre, İspanya’daki mağara resimleri, hem Homo Sapiens, hem de Neandertallerin Avrupa’da bulunduğu döneme denk geliyor. İngiltere’de, modern insanın atalarına ait 41 bin yıl öncesine işaret eden kalıntılar bulunduğuna dikkat çeken Stringer, Almanya’da bulunan 43 bin yıllık flütü de öne sürerek mağara resimlerinin ilk insanların öncesine rastlamayabileceğini söyledi.

Brsitol Üniversitesi’nden Alistair Pike ise uranyum-toryum metodunun belirleyici olacağı düşüncesinde. Avrupa’da kesin tarihlerinin belirlenmesi gereken birçok mağara resmi olduğunu söyleyen Pike, “İspanya’daki resimler Neandertaller tarafından çizilmiş gibi görünüyor. Daha fazla resmi incelemek ve karşılaştırmalar yapmamız gerekiyor” dedi.

ntv