İrlanda ya da resmî adıyla İrlanda Cumhuriyeti (İngilizce: Republic of Ireland) kuzeybatı Avrupa'da bulunan ülke. Büyük Britanya Adası'nın batısındaki İrlanda Adası'nın yaklaşık altıda beşini kaplamaktadır. Kuzey doğusunda, Birleşik Krallık'a bağlı olan Kuzey İrlanda ile komşu olan İrlanda'nın batısı Atlas Okyanusu, doğusu İrlanda Denizi, güneydoğusu St George's Kanalı, güneyi ise Kelt Denizi ile çevrilidir. Ülke, parlamenter demokrasi ve anayasal cumhuriyet ile yönetilmektedir. Devlet; 1921'de, Serbest İrlanda Devleti adıyla İngiliz Milletler Topluluğu'na bağlı bir dominyon olarak kuruldu. Ülkenin, 1 Ocak 1973'ten beri Avrupa Birliği üyeliği bulunmaktadır. Tarihi 1916 Nisan'ındaki Paskalya Başkaldırısı'nın ardından gelen baskı döneminde, İrlandalı gönüllüler IRA (Irish Republician Army, İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu) çatısı altında örgütlenerek Britanyalılar'a karşı bir gerilla savaşına giriştiler. İngiliz başbakanı David Lloyd George biri Kuzey İrlanda, diğeri Güney İrlanda için olmak üzere iki parlamento kurarak kontrolü elinde tutmaya çalıştı. Gerçekten, protestan Kuzey İrlanda'da (Ulster) parlamento toplandı. Ancak katolik Güney İrlanda, İngilizlere ödün vermeyi reddetti. Bunun üzerine İngiliz başbakanı Lloyd George İrlandalı yurtseverlerle görüşme masasında barış yaptı. Anlaşma sonucunda Güney İrlanda uygulamada İrlanda Bağımsız Devleti adıyla bağımsızlığını kazandı (6 Aralık 1921, İngiltere-İrlanda Anlaşması). Kuzey İrlanda ise Birleşik Krallık'a bağlı kaldı. Fakat IRA'nın aşırı kanadı, Eamon de Valera'nın öncülüğünde, İrlanda'nın bir bölümünü bağımsız, bir bölümünü de yeniden İngiltere'ye bağlı kılan anlaşmayı kabul etmedi. Bunu, bu anlaşmayı destekleyenlerin ve anlaşmaya karşı olanların savaştıkları bir iç savaş izledi. Sonunda IRA, İrlanda'nın bölünmesine razı oldu. 1925'te gerçekleşen Bağımsız İrlanda ile Kuzey İrlanda arasındaki sınır belirleme görüşmelerinden sonuç çıkmadı. De Valera'nın Fianna Fáil partisi, 1927'de başbakan William Cosgrave'in hükümetine katıldı. 1932'de De Valera başbakan oldu ve Birleşik Krallık karşıtı bir takım ekonomik önlemler aldı. II. Dünya Savaşı'nda İrlanda tarafsız kaldı. 1948'de De Valera seçimleri kaybetti ve 1949'da İrlanda Cumhuriyeti ilan edildi. 1951'de De Valera yeniden başbakan, 1959'da ise cumhurbaşkanı oldu. 1972'de bir referandum ile Roma Katolik Kilisesi'nin devlet üzerindeki etkisi ortadan kaldırıldı. 1973'te protestan Erskine Childers cumhurbaşkanı oldu. Onu Cearbhall Ó Dálaigh (1974-1976), Patrick Hillary (1976-1990), Mary Robinson (1990-1997) izledi. Fizikî Yapı İrlandanın topografisi İrlandanın orta bölümü, doğuda Dublinden batıda Galwaye kadar uzanan bir düzlüktür. Bu düzlük otlaklardan ve ormanlardan meydana gelir ve Büyük Allen bataklığı da bu ovadadır. Ovanın çevresinde 900 myi geçmeyen dağlar vardır. Başlıca sıradağlar arasında Wicklow Dağları yer alır. 926 m yüksekliğindeki Lugnaquilla bu dağların en yüksek yeridir. Güneybatıda Kerry Dağlarında Macgillycudys Reeks Dağı(1040 ) Carrantuohill de zirveyi meydana getirir. Burası İrlandanın en yüksek dağıdır. Connemare Dağları, Mayo Dağları ve kuzeybatıdaki Donegal Dağları başlıca sıradağlarıdır. Bataklıklar ülkenin 1/6ini kaplar. Bunlar genellikle Shannon Irmağının batısında yer alır. Britanya Adalarının en uzun ırmağı olan Shannon 385 km uzunluğundadır. Ülkenin diğer önemli ırmağı Liffeydir. Önemli gölleri arasında yine İngiliz adalarının en büyük gölü olan Logh Neagh bulunur. Ayrıca göller bölgesinde Ree, Derg ve Killarney de önemli göller arasındadır. İklim İrlanda ılıman bir deniz iklimine sahiptir. Temmuz ayında elde edilen sıcaklıklar güneyde 16° ile kuzeyde 14° arasında değişir. Kışlar nispeten sıcak geçer ve sıcaklık Ocak ayında 4° ile 7° arasında değişir. Ülkeye hakim olan Atlas Okyanusu'ndan gelen nemli rüzgarlar ülkenin yıl boyunca yağış almasına neden olur. Ülkenin yaklaşık yüzde sekseni yılda ortalama 762 ile 1270 mm arasında yağış alır. Yağışlar nedeniyle ülke oldukça ıslaktır. Çoğu günler sis tabakasıyla kaplıdır. Doğal Kaynaklar Bitki örtüsü ve hayvanlar: İrlanda topraklarının yaklaşık üçte ikisi çayır ve meralardan meydana gelmektedir. Orman yok denecek kadar azdır. En çok rastlanan ağaçlar meşe, dişbudak ve akağaçtır. İrlanda tamamıyla bir kır ülkesidir. Mâdenleri İrlandanın mâden kaynakları sınırlıdır. Adanın muhtelif yerlerine dağılmış durumda küçük bakır, gümüş, kurşun, çinko, altın ve demir yatakları vardır. Az miktarda taş kömürü bulunur. Adanın geleneksel yakıtı peat denilen yarı karbonlaşmış nebati toprak örtüsüdür. Nüfus ve Sosyal Hayat İrlandanın nüfûsu 4.109.086 dir. Kilometre kareye 53 kişi düşer. Nüfus yoğunluğu doğu ve kuzeyde yüksek, batıda ise düşüktür. Nüfus artışı % 0.5tir. Nüfus azlığına göçler sebep olmaktadır. Göçlere özellikle kadınlar katılmaktadır. Din Nüfusun % 95i Katolik, % 5i Protestandır. Dil İrlanda Gaelcesi ve İngilizce olmak üzere iki resmî dili vardır.İngilizceyi konuşanlar daha çoktur. İrlanda dili bütün okullarda mecbûrîdir. İngilizce Seviyeleri de İrlanda Diline Nazaran Oldukça İyidir. İrlanda dilinin resmi adı Galeik'dir. Eğitim 6-14 yaş arasında öğrenim mecburî olup, ücretsizdir. Ülkede 3415 ilkokul vardır. Orta öğretim kurumları özel olup, çoğunlukla dinsel kurumlar tarafından yönetilir. Devlet tarafından yardım görür. Yüksek öğrenim 1908 yılında kurulan Millî İrlanda Üniversitesi ile Dublin Üniversitesi tarafından sağlanır. Siyasi Hayat İrlanda Cumhuriyeti, egemen, bağımsız ve demokratik bir devlettir. Parlamento, başkan ve iki meclisten meydana gelir. Bunlar Temsilciler Meclisi ve Senatodur. Cumhurbaşkanı 7 yıl süreyle 18 yaşından büyük seçmenler tarafından seçilir. Senato 60 üyeli olup, 11 üyesi başbakan tarafından tayin edilir. Meclis ise 166 üyelidir. Mahallî idâre için ülke 27 bölge konseyine ve 4 ilçe konseyine ayrılmıştır. Sembolleri Üç yapraklı yonca (shamrock), harp ve siyah bira (stout) Guinness, İrlanda'nın sembolleridir. Guinness Rekorlar Kitabı da bu ünlü siyah biranın üreticisi tarafından hazırlanmaktadır. Ekonomisi İrlanda ekonomisi tarıma ve endüstriye aynı derecede bağlıdır. Refah seviyesi yüksek olup, dünya devletleri arasında ilk on arasındadır. Tarım Ovalardaki toprakları genellikle verimlidir. Tarımda yulaf ve patates yetiştiriciliği başta gelmektedir. Çalışan nüfusun üçte biri tarımla uğraşmaktadır. Diğer yetiştirdiği ürünler buğday, arpa ve şekerpancarıdır.. Hayvancılık Topraklarının yaklaşık üçte ikisi çayırlık ve meralardan meydana geldiği için hayvancılık çok gelişmiştir. Yılın on ayında hayvanlar otlaklarda otlayabilir. Sığır yetiştiriciliği hayvancılıkta başta gelir. Dağlık bölgelerde ve cılız otlaklarda koyun yetiştiriciliği yapılır. Koşum hayvanı olarak at beslenir. Dört tarafı denizlerle çevrili olmasına rağmen İrlandada balıkçılık çok gelişmemiştir. 1977de Balıkçılık Bakanlığının kurulmasıyla bir sanâyi hâlini almıştır. U2, 1980'lerden beri en iyi ve tanınmış İrlandalı şarkıcı grubu Ülkede çalışanların yaklaşık üçte biri imalât, madencilik ve inşaat sektörlerinde istihdam olmaktadır. Ağır sanâyii ise gelişmemiştir. İmâlât sanâyinin büyük bölümü ise Dublinde toplanmıştır. Başlıca endüstri, gıdâ, yapı malzemeleri, dokuma, giyim, kimya, metalurji, elektrik malzemeleri ve tütün sektörleridir. İrlanda, sanayideki kömür ve petrolden doğan enerji açığını hidrolik santrallerle kapatmaya çalışmaktadır. Yabancı sermâye sanâyinin gelişmesini de teşvik etmektedir. Halihazırda petrol ve yer altı gazı çıkarılmamakla birlikte bu yöndeki araştırmalar devam etmektedir. Ticaret Besin ürünleri ihrâcâtın yarısından fazlasını meydana getirir. Sığır eti ihrâcât toplamının dörtte birini teşkil eder. Canlı hayvan satışı da ihrâcatta önemli yer tutar. Diğer ihraç ürünleri kimyâsal maddeler, makineler, süt ürünleri, yumurta ve dokuma malzemeleridir. İhrâcatın onda dokuzunu İngiltere ile yapmaktadır. İrlanda dışardan ağır makina, nakliyat malzemeleri, petrol ve petrol ürünleri, tahıl ve hammaddeler satın alır. İthâlatın yarısını İngiltereden sağlar. İrlanda 1973 yılında AETye katılmıştır. Ulaşım İrlandanın toplam karayolu uzunluğu 9722 kmdir. Demiryollarının uzunluğu ise 1988 kmdir. Hava ulaşımı, İrlanda Hava Yolları ile sağlanır. Ada olduğu için birçok limanı vardır. İrlandanın 100 gross tonluk 60 büyük gemisi bulunmaktadır... İlgili Filmler 'Angela's Ashes', (1999) Fragman 'The Wind that Shakes the Barley', (2006) 'Nothing Personal' (Thaddeus O'Sullivan)(1995) 'Michael Collins (1996) 'Devil's Own (Harrison Ford,Brad Pitt) ' PS: I Love You (Gerard Buttler, Hillary Swank) Leap Year (Amy Adams,Matthew Goode) The Commitments (1991) Bloody Sunday (2002) Once (2006) Ondine (2010) (Collin Farrell, Alicja Bachleda) wikipedia
