Ki Bağlacı ve Ki Ekinin Yazımı, Yazım Kuralları Ki Bağlacı, Ki Eki Hakkında

Türkçe'de bağlaç ve ek olmak üzere iki çeşit "ki" vardır:

BAĞLAÇ OLAN "ki"

1- Başlı başına bir sözcüktür. Cümleleri birbirine bağlar.Kendinden önce gelen sözcüktenayrıyazılır.Bu sözcüğün ünlü harflerinden etkilenmez.

a) Öyle anlaşılıyor ki, sen gelmeyeceksin.

1. Cümle : Öyle anlaşılıyor.
2. Cümle : Sen gelmeyeceksin.

b) Onu görünce öyle şaşırdım ki, anlatamam.

1. Cümle : Onu görünce öyle şaşırdım.
2. Cümle : Anlatamam.

2- a) "ki" bağlacı kimi sözcüklerle birleşip, kaynaşarak birleşik sözcük olur. O zaman ayrı yazılmaz.
mademki, halbuki, belki, sanki, çünkü, oysaki.

b) "ki" bağlacı bazı sözcüklerle de öbekleşir, fakat ayrı yazılır.
demek ki, öyle ki , kaldı ki

3- Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözcüğü de ayrı yazılır.

Babam geldi mi ki?
Doktor açıklama yapacak mı ki?

EK OLAN "-ki"

Daima sözcüklere bitişik yazılır."Kiminki?" ve "hangi?" sorularının karşılığı olan sözcüklerin aldığı "ki" ler ektir.

**Sonunda ince-yuvarlak ünlü bulunan bazı sözcüklerden sonra getirilen "-ki" eki küçük ünlü uyumuna uyarak "-kü" olur.**

-Dünkü olay beni çok etkiledi.
-Bugünkü toplantı uzun sürdü.

Ek olan "-ki", iki şekilde karşımıza çıkar:

1- İlgi zamiri olan "-ki":

Sözcüklerin yerini alır. -mki,-inki biçiminde eklenir.
Benim ellerim kirli, seninkiler temiz.
Seninki.........senin ellerin
Seninki, bugün yine okula gitmedi.
Seninki......senin çocuğun
Benimki çok eskidiği için, yenisini aldım.
Benimki.......benim çantam

2 -Belirtme sıfatı üreten "-ki"

Yer ve zaman belirten sıfatlar türetir:
Duvardaki resmi ben yaptım.
Akşamki yemeği çok beğendim.
Penceredeki çiçek, soğuktan dondu.

**Yazımda "-ki" eki ile, "ki" bağlacını birbirinden ayırabilmek için "ki" ler cümleden çıkarılır. Cümlenin kuruluşunda bozulma oluyorsa "ki" ler ektir, bitişik yazılır. Olmuyorsa, bağlaçtır, ayrı yazılır.**

Şimdi, yukarıdaki bilgilerle son bilgiyi harmanlayıp, aşağıdaki alıştırmaları yapalım:

1- Evdek(ki) kitapları da getir.
a) Hangi kitap? Evdeki.
b) Evde kitapları da getir. Cümle bozuldu. O halde ek ve bitişik yazılmalı.
Evdeki kitapları da getir.

2- Öyle bir illet(ki), iyi olmak bilmiyor.
a) 1. Cümle : Öyle bir illet.
2. Cümle : İyi olmak bilmiyor.

İki cümleyi birbirine bağlıyor. O halde bağlaç ve ayrı yazılmalı

b) Öyle bir illet iyi olmak bilmiyor. Cümle bozulmadı. Bağlaç ve ayrı yazılmalı.
Öyle bir illet ki, iyi olmak bilmiyor

3- Senin(ki) bu yıl iyi ders çalışıyor.
a) Kiminki? Seninki
b) Senin bu yıl iyi ders çalışıyor. Cümle bozuldu. Ek ve bitişik yazılmalı
Seninki bu yıl iyi ders çalışıyor.

4- Düşündüm(ki) seninle gelsem iyi olacak.
a) 1. Cümle : Düşündüm.
2. Cümle : Seninle gelsem iyi olacak.

İki cümleyi birbirine bağlıyor. O halde bağlaç, ve ayrı yazılmalı

b) Düşündüm seninle gelsem iyi olacak. Cumle bozulmadı. Bağlaç ve ayrı yazılmalı.
Düşündüm ki, seninle gelsem iyi olacak.

5- Parti kongrelerinde(ki) coşkuyu seçimlerde göremedik.
a) Hangi coşku? Parti kongrelerindeki.
b) Parti kongrelerinde coşkuyu seçimlerde göremedik. Cümle bozuldu. O halde buradaki "ki" ektir. Bitişik yazılmalıdır.
Parti kongrelerindeki coşkuyu seçimlerde göremedik.

Kaynak:
Tahir Nejat Gencan (Dil Bilgisi)
Fen Bilimleri Yayınları (Türkçe Hazırlık)


TDK