Kimyasal Tepkimelerin Yazılması ve Denkleştirilmesi

FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞMELER

Maddenin kimyasal yapısı değişmeden, meydana gelen değişmelere, fiziksel değişme denir.

*Örneğin bir buz kütlesinin üzerine basınç uygulandığında kırılması fiziksel değişmedir. Hal değiştirme, çözünme (reaksiyonsuz), kırılma gibi olaylar fiziksel değişmeye örnek verilebilir.

Maddenin özelliklerinin ve bileşiminin değişmesine neden olan değişimlere, kimyasal değişim (kimyasal tepkime) denir. Kimyasal reaksiyonlarda kimyasal özellik kesinlikle değişir. Buna bağlı olarak fiziksel özellikleri de değişmiş olur.

*Kimyasal değişmelerde; gaz çıkışı, çökelme, ısı, ışık ve renk değişimi olur. Kimyasal tepkimelerde genellikle moleküllerdeki eski bağlar koparak yerine yeni bağlar oluşur.

*İster fiziksel ister kimyasal olsun tüm olaylarda enerji değişimi gözlemlenir. Tek fark kimyasal olaylarda yaşanan değişimin fiziksel değişime göre çok daha fazla olmasıdır.

*Bir olay gerçekleşirken dışarıdan ısı alınıyorsa Endotermik, olay gerçekleşirken dışarıya ısı veriliyorsa Ekzotermik olarak adlandırılır.

Örnekler: Aşağıdaki değişimleri fiziksel ve kimyasal olarak sınıflandıralım.

- Sütten peynir oluşumu (Mayalanma-Kimyasal)
- Yoğurttan ayran yapılması (Karıştırma-Fiziksel)
- Yeşil renkli elmanın güneş etkisiyle kızarması (Renk Değişimi-Kimyasal)
- Etin pişmesi (Kimyasal)
- Tuz gölündeki suyun buharlaşması ile tuz eldesi (Buharlaşma- Fiziksel)
- KCl tuzunun suda çözünerek iyonlarına ayrışması (çözünme-Fiziksel)

KİMYASAL REAKSİYON DENKLEMLERİNİN YAZILMASI VE DENKLEŞTİRİLMESİ

Kimyasal bir reaksiyonun sembol ve simgelerle gösterilmiş haline Kimyasal Tepkime Denklemi denir. Bir tepkime denkleminde reaksiyona giren maddelerin türleri, fiziksel durumları, maddelerin birbirleri ile birleşme oranları gibi bilgiler yer alır.

2H2(g) +O2(g) → 2H2O(g)

K2O(k) + H2O(s)→2K+(suda) + 2OH-(suda)

Bir kimyasal olayda (fiziksel olayda da geçerlidir) kütlenin korunduğunu biliyoruz. Kütlenin korunumu kanununa göre reaksiyona giren maddelerin kütleleri toplamı il reaksiyon sonrası oluşan maddelerin kütleleri toplamı eşittir. Bu nedenle kimyasal tepkime denklemlerinde bazı değerlerin eşit olması gerekir.


2A + B → A2B

Yukarıdaki gibi bir reaksiyon denkleminde kullanılan ok işareti reaksiyonun yönünü ve her iki tarafın eşit olduğunu gösterir. Ok işaretinin gösterdiği taraftaki maddeler ÜRÜNLER, diğer taraftaki maddeler ise GİRENLER (reaktifler) olarak adlandırılır.

Kütlenin korunumu kanunu gereği reaksiyonun her iki tarafındaki toplam kütle dolayısıyla atomların cinsi ve sayısı aynı olmalıdır. Bu nedenle yazılan reaksiyonların denkleştirilmesi gerekir.

Bir kimyasal tepkime denkleminin denkleşmesi için, tepkimeye girenlerdeki ve tepkimeden çıkanlardaki atom tür ve sayılarının eşitlenmesi gerekir. Bunun için en çok atom içeren bileşiğin kat sayısı 1 kabul edilip aşağıdaki işlemler sırası ile uygulanır:

1. Tepkimedeki aynı tür atomların, tepkime denkleminin her iki yanındaki sayıları eşit olmalıdır. Bu eşitliği sağlamak için tepkimeye giren ve çıkan maddelerin sembolleri ya da formülleri önüne uygun kat sayılar yazılır.
2. Yazılan kat sayılar, diğer atomların eşitliklerini bozabilir. Eşitliği bozulan atomun sayısı yine uygun kat sayı ile eşitlenir.
3. Bu işlem, atomlar›n tümünün sayısı eşitleninceye kadar sürdürülür.
4. Genellikle tek başına bulunan atomlar (Fe, Na, O2 gibi…) en sona bırakılır.
5. Bir denklemin tüm kat sayılarını aynı sayı ile çarpar ya da bölerseniz eşitlik bozulmaz.