* Kırım Hanlığı döneminde Osmanlı saray kültürüyle sıkı ilişkiler içinde olan Kırım'da klasik Türk edebiyatı paralelinde bir klasik edebiyat geleneği kurulmuştur. * 1783 Rus istifasıyla edebiyat gerilemiştir. * 19. yüzyıl sonlarında İsmail Gaspıralı, Tercüman Gazetesi'ni çıkararak düşüncede ve edebiyatta yeni bir dönem açmıştır. * 1905'te meşrutî yönetime geçilmesi, Kırım'da ulusal edebiyatın gelişmesine hız kazandırmıştır. * Gaspıralı ve Tercüman Gazetesi etrafında yetişen gençler düşünce ve edebiyatta yeni yollar aramaya başlamışlardır, Kırım'da kısmî özgürlük ortamı düşünce ve edebiyatta yenileşme ve gelişmelere yol açmıştır. Bu yıllarda Rus edebiyatı izlenmiş; şair ve yazarlar Kırım Türkçesiyle edebî ürünler vermişlerdir. Kimi aydınlar, hem Osmanlı hem Kırım Türkçesi'ni kullanmıştır. * Birinci Dünya Savaşından sonra Kırım Türkleri'nin, Osmanlılarla ilişkileri kesilmiştir. * 1917-1944 yılları arasında okullar, tiyatrolar, kütüphaneler açılmış, çeşitli alanlarda etkinlikler başlatılmıştır. * 1929'da Latin Alfabesine geçilmiş, 1938'de bu kaldırılarak Kiril Alfabesi kullanılmaya başlamıştır. * 1944-1953'e kadar bir sürgün ve duraklama dönemi başlamıştır, * Kırım Türkleri, Türkistan'a sürülmüşlerdir. Kırım dışındaki ve Kırım'daki aydınlar dil ve edebiyatla ilgili gelişmeler sağlayacak çalışmalar yapmışlardır. Kırım Türkçesiyyle otuz Kırımlı şairden öykü, deneme ve şiirleri kapsayan Baar Ezgileri adlı antoloji yayımlanmıştır. * 1976'da iki kez çıkarılan Yıldız Almağanı, 1980'de dergiye dönüştürülmüştür. Kırımlı yazarların yazdığı eserler ve diğer Türk lehçeleriyle yazılanlar Kırım Türkçesi'ne çevrilerek burada yayımlanmıştır. * Bu yıllarda Taşkent Pedegoji Enstitüsü'nde kurulan Kırım-Tatar Dili ve Edebiyatı Bölümü bu alanda çalışacak kadrolar yetiştirmiştir. Hem Kırım Türkçesi'ni hem Özbek Türkçesini hem de Rusça'yı kullanan yazarlar yetişmiştir. Bu yazarlar arasında önemlilerden biri de Cengiz Dağcı'dır. Kırım Hanlık Dönemi Yazılı Edebiyatı Hanlık Dönemi Kırım Şairleri Ali Mahmud Müdami Bakayi Hüseyin Efendi Gazayi Afifi Rezmi Kelimi Vecihi Şefii Kamil İzzi Ali Lutfi Selim Giray Aşık Ömer Kırımi Şahi Nevai Rahmi Selim Divane Besim Ramiz Halimi Rif'at Sireti Fazıl Nüzhet Şerif Kırım Hanlık Sonrası Yazılı Edebiyatı İsmail Gaspıralı Seyid Abdullah Özenbaşlı Abdurrahman Kadrizade Mehmet Niyazi Hasan Sabri Ayvazov Osmanlı Akçoraklı Hasan Çergeyev Hüseyin Şamil Toktargazi Abidullah Odabaş Numan Çelebicihan Abdülhakim Hilmi(Altaylı) İsa Abdurrahman Mehmet Nüzhet Şevki Bektöre Cafer Seydahmet Mustafa Kurti Yakup Şakir Ali Abdullah Latifzade Bekir Çobanzade Cemil Kermençikli Ömer İpçi Cafer Gafar Ablay Şamil Çongarlı Hamdi Giraybay Cemil Seydahmet Irgat Kadir Eşref Şemizade Yusuf Bolat Ennan Alimov Şamil Alaatdin Yunus Temirkaya Cevdet Ahmetov Cengiz Dağcı Remzi Burnaş Çerkez Ali Rıza Fazıl Nuzhet Ömer Bilal Mambet Ayder Osman Huriye Edemova Emil Hamit Osmanoğlu Tahir Halilov Şakir Selim Valeri Basırov Yunus Kandım Diğer Şairler Löman Süleyman,İskender Fazıl Mambet Ablalimov,Seyitömer Emir Şeryan Aliyev,Reşid Memiş Ayşe Kokiyeva,Şükrü Appazov,İsmail Alimgeray İzzet Emirov Aliye Veliyullah * Alıntı
