Felsefe, kendisine çok çeşitli anlamlar yüklenen, başlangıcından bugüne çok farklı anlamlarda kullanılan bir kavram Nedir bu felsefe? gibi bir soruyla karşılaştığımızda, kısa, öz ve net bir tanım veremiyoruz. Kimi zaman felsefe tüm evreni anlama çabasıdır diyoruz. Kimi zaman da felsefe bütün bilimlerin anasıdır diyerek geçiştiriyoruz bu soruyu. Yani, felsefenin birçok tanımını yapabiliyoruz. Hüseyin Batuhan (1) şöyle diyor: Felsefe nedir sorusunu sormanın, hele işe böyle bir soruyla girişmenin yararsız, hatta anlamsız olduğuna karar vermiş bulunuyorum. Bir yol bu soruya cevap verebilmek için felsefe tarihini başından sonuna kadar bütün girdi çıktısıyla- izlemek gerekir, bu da değme babayiğidin harcı değildir. Öyleyse, felsefeyi dar bir tanımın kalıbı içine sığdırmak, basit bir tanım yapıp soruyu geçiştirmek felsefeye karşı çok büyük bir haksızlıktır. Bu durumda, felsefenin tanımını yapmak yerine, onun temel niteliklerini belirlemek, bir düşünce tarzını felsefe yapan belirgin özellikleri sıralamak ve onu öteki bilimlerden ve bilgi türlerinden ayıran yönlerini doğru saptamak daha yerinde bir davranış olacaktır. Karl Jaspersdan bir alıntıyla anlatmaya çalışalım. Jaspers (3) felsefe bilgisinin ortaya çıkışında şaşkınlık, kuşku ve insanın sarsılması gibi üç ana etkenin rol oynadığını savunuyor. İnsanlar güneşe, yıldızlara, doğaya baktığında, yada kendisine yabancı gelen bir şeyle karşılaştığında şaşkınlığa düşüp varlığın özünü aramaya yönelir. Evreni oluşturan temel ilkenin (arkhé) ne olduğunu, varlığın nasıl var olduğunu sorgular ve sorduğu sorulara çeşitli yanıtlar verir. Daha sonra, verilen yanıtlardan, yapılan açıklamalardan kuşku duyulur ve insanoğlu hiç değişmeyen, kesin bilginin peşine düşer, onun belirleyici özelliğini saptamaya çalışır. Doğayı, evreni ve bunlara ilişkin kesin bilgiyi araştırırken, bu kez de kendisini unuttuğunu fark eder ve sonsuz mutluluğa ulaşmanın yolunu bulmak ister. Böylece, felsefe doğayı, evreni, bilgilerimizin kaynağını ve değerini, insanın bu dünyadaki yerini, varlık nedenini, ahlâklı ve mutlu yaşamanın ilkelerini, güzeli, güzelliği araştıran, bunlara ilişkin olarak edindiği bilgileri sorgulayan ve eleştiren genel ve kuşatıcı bir bilgi türü olarak karşımıza çıkar. NOTLAR: (1) Uğur Felsefe Öğreniyor - Hüseyin Batuhan- Bulut Yayınları- İst. 1998 (3) Felsefe Nedir? Karl Jaspers- Çev. İsmet Zeki Eyüboğlu_ Say Yayınları- İst.1995 * Feridun ORHUNBİLGE
