Karbonhidrat polihidrik alkollerin aldehit ve keton türevleridir. Karbonhidrat yapısındaki en küçük birimler monosakkaritlerdir. Monosakkaritler kristalleşmiş renksiz bileşikler olup çoğu tatlıdır. Bu nedenle basit şekerler olarak da bilinirler. Genel olarak aldehit türevi içeren monosakkaritler aldoz, keton türevi olan monosakkaritler ise ketoz olarak adlandırılır. Monosakkaritler adlandırılırken C sayısı esas alınır ve aldoz şekerin isminin sonuna oz eki getirilirken ketoz şekerin isminin sonuna uloz eki getirilir. Karbon sayısı ALDEHİT KETON 3 Trioz / Aldotrioz Triuloz / Ketotrioz 4 Tetroz / Aldotetroz Tetruloz / Ketotetroz 5 Pentoz / Aldopentoz Pentuloz / Ketopentoz 6 Heksoz / Aldoheksoz Heksuloz / Ketoheksoz 7 Heptoz / Aldoheptoz Heptuloz / Ketoheptoz 8 Oktoz / Aldooktoz Oktuloz / Ketooktoz 9 Nanoz / Aldonanoz Nanuloz / Ketonanoz Tablo.1.Monosakkaritlerin genel adlandırılması. Karbonhidratlar bir ya da fazla asimetrik karbon atomuna sahiptirler. Her bir asimetrik karbon atomları aynı kimyasal bileşime sahip fakat uzaydaki konfigürasyonları farklı iki farklı yapının oluşmasına neden olurlar. Bu iki yapı birbirinin sterioizomeridir. Bu şekilde oluşmuş izomerler benzer fiziksel ve kimyasal özellikler gösterirler ancak polarize ışığı çevirme yönleri ve çevrim dereceleri farklıdır. Asimetrik karbon atomları bulundukları bileşiklere optik aktiflik kazandırır. Bir polarize ışık demeti bir çözeltinin üzerine gönderildiğinde çözeltinin özelliğine bağlı olarak sağa ya da sola çevrilecektir. Polarize ışığı sağa çevirenlere dekstrorotatuvar (D, +) sola çevirenlere ise levoretatuvar (L, +) denir. Eğer bir çözelti bir bileşiğin D ve L formlarını eşit miktarda içeriyor ise bu çözelti polarize ışığın yönünü değiştiremez, başka bir deyişle optikçe aktif değildir. Böyle karışımlara rasemik karışım denir. Yalnız bir asimetrik karbon atomunun kofigürasyonunda farklılık gösteren monosakkaritler birbirlerinin epimeridir. D-glukoz ve D-mannoz birbirinin epimeridir. Beş ve daha fazla C atomu içeren monosakkaritle çözeltilerinde piran veya furan halkasına benzer halkalar meydana getirirler. monosakkarit özel adı c sayısı bulunduğu yer D-Ksiloz Odun şekeri 5 Mısır koçanı, kepek, saman, gamlar L-Arabinoz Pektin şekeri 5 Gamlar, hemiselüloz, pektik maddeler D Riboz 5 Nükleik asitler, nükleotid koenzimleri, riboflavin D-Glukoz Dekstroz, üzüm şekeri 6 Pek çok meyve, bal, kan D-Fruktoz Levüloz 6 Tatlı meyveler D-Galaktoz 6 Baklagiller, pektin, agar, galaktolipid D-Mannoz 6 Glikolipid, glikoprotein, serum albuminleri Tablo.2.Bazı önemli monosakkaritler ve bulundukları yerler. * Alıntı
