Sarin sinir gazi olarak gecer, cünkü sinir sistemini etkileyen kimyasal silahlar arasindadir. Son olarak sanirim 1990 larda Japonya`da teroristler tarafindan metroda kullanilmasi ile gündeme gelmisti. Yapisal formulü asagidaki gibidir: Igne ucu kadar olan miktari bile insani öldürmeye yetmektedir. Ölümcül dozu 0.5 mg`dır.(Hassas tartiyla hic tartim yaptiysaniz, 0.5 mg in ne kadar az oldugunu daha iyi anlarsiniz herhalde). Ilk olarak II. Dünya Savasi`nda kullanilmaya baslanmistir. (Amerika tarafindan) Sinir sistemini felc ederek cok hizli bir sekilde insani öldürmektedir.( Hardal Gazi gibi süründürmüyor yani) Oda sicakliginda renksiz bir sividir ama hardal gazi gibi aerosol halinde (bomba seklinde de olabilmekte) kullanildigi ve de buharinin solunum yoluyla etkili olmasindan dolayi gaz olarak anilmaktadir. Nemli ortamlarda yavasca bozunur, hardal gazi gibi uzunca bir süre bozunmadan kalmayip saatlerle ifade edilebilecek sürede etkisini kaybetmektedir. Ama ölümcül dozunun cok cok az olmasi bu sürenin az olmasina ragmen oldukca tehlikeli hale getirmektedir. Sinir hücrelerindeki iletim elektrikseldir (Na+, K+ gibi iyonlar vasıtasıyla); fakat iki sinir hücresi arasındaki sinaps denen bölgelerde bu iletim elektriksel olabileceği gibi kimyasal da olabilir -ki kimyasal olanı çok daha yaygındır.- İşte bu kimyasal iletimi sağlayan, nörotransmitter denen moleküllerdir ve nörotransmitterlerin üzerinde en çok araştırma yapılmışı, sizin de adını çok büyük ihtimalle duymuş olduğunuz asetilkolindir. Yapısı ise şöyledir: CH3COOCH2CH2N(CH3)3 Esas konumuza dönecek olursak, sinir hücrelerinin birinden diğerine gönderilen bu asetilkolinler orada gerekli potansiyeli oluşturduktan sonra, uyarılmanın sürekli olmaması için asetilkolinesteraz adlı bir enzim tarafından hidroliz (Asetil-CoA(koenzim A) ile koline) edilirler. Başta sarin sarin diyodun biz sarinimizi isteriz diyenler işte şimdi rahatlayabilirler,çünkü sarin bu noktada devreye girer; asetilkolinesteraz enzimini inhibe eder, yani işlevini gerçekleştiremez duruma getirir, hidroliz olmayan asetilkolinler de sürekli bir uyarılma oluşturarak sinir sistemini felç eder. Enzimlerin inhibisyonu Sarin örneginden giderek enzimlerin inhibe edilisi konusunu biraz acayim istedim. Enzimlerin aktif bölgeleri olarak adlandirilan ve katalistleyecegi tepkimeye giren maddelerin baglandigi bölgeler vardir. Bu baglanma iyonik bag, hidrojen bagi ve bazen de kovalent bag olarak olabilmektedir. Bu aktif bölgelerde substrat adi verilen tepkimeye girecek olan moleküllerin baglanabilecegi fonksiyonel gruplar genelde -OH veya -NH2 gruplaridir. Asetilkolinestreaz enziminde bu aktif gruplardan biri okzimdir. =N-O- olarak basitce gösterilebilir, okzim grubu. Buraya normalde asetilkolinin asetil grubu baglanip hidroliz icin aktif bir hale gelmesi gerekirken, sarin molekülleri kismen tersinmez olarak kuvvetlice baglanir, hatta biz buna baglanir degil yapisir diyelim. Kovalent bag yapar diyerek de biraz kimyasal bir ifade kullanalim. Bunun sonucu olarak da asetilkolinler hidroliz olmak icin geldiklerinde babayi alarak dönerler ve sahiplerine babayi aldirirlar. Bu yapisan Sarin den kurtulmak icin, civi civiyi söker taktigi ise yarar. Enzimdeki aktif okzim gruplarindan daha aktif baska bir okzim molekülünü ortama verip, sarinin baglandigi okzimden koparip, panzehir olarak adlandirabilecegimiz okzim iceren gruba baglatip, enzimimize rahat nefes aldirabiliriz. YUNUS EMRE TÜRKMEN SALİH ÖZÇUBUKÇU Alıntı
