Erken dönemlerde şehir devletlerini kuran Sümerler, bu şehirleri daha güzel ve bayındır yapma çabasına girmişlerdir. Şe*hirler diğerlerinden daha iyi olmak için yarışmışlardır. Bu ne*denle, erken dönemde mimarlık önde gelmiştir. Mimarî sanatının önde gelen yapıları ise, tapınak ve saraylardır. İlk Sümer tapınakları herhangi bir ev kadar basitti. Sonraları ziggurat adı verilen kule biçiminde tapınaklar yapılmıştır. Zigguratlar, üst üste oturtulan ve tepeye meyilli yoldan veya merdiven*lerden dolaşılarak yukarı çıkılabilen taraçalardan meydana gelmiştir. Zigguratların her katında çeşitli hücre ve odalar yer almıştır. En küçük olan üst taraça üzerinde, tapınılan ilâhın sunağı bulunurdu. Burasının müneccimler ta*rafından gözlem evi olarak kullanılmış olması da mümkündür. Mezopotamya'da, Mısır'daki gibi bol taş yoktur. Onun için binaların du*varları kerpiç ve tuğla ile örülmüştür. Tuğlalarla kemer ve kubbe yapma tek*niğini bulmuşlardır. Tuğla, yalmzca saray ve konutlarda değil; sur, kanal, baraj, set, rıhtım gibi inşaatlarda da kullanılmıştır. Şehirlerin çevresi kalın kerpiç surlarla çevrilmiştir. Örneğin 10 km.ye ya*kın uzunluğu bulunan Uruk kenti surlarının kalınlığı 5m. kadardır. Saraylar, ortada dik dörtgen bir avlu ve bu avlu etrafında dizili birçok odalar ve koridorlardan meydana gelmiştir. Bunlar özel ya da resmî işlere ayrılmış dairelerdir. Evlerde ise, bu plân daha küçük boyutlarda tekrar*lanmıştır. Binaların duvarları kalındır. Çatıları tahta, en çok da tuğladan yapılmış kubbe ve tonoz kemerle örtülüdür. Pencere yoktur; bunun yerine kapı üst*lerine mazgal delikleri yapılmıştır. Bazı binaların cephe duvarlarındaki bezemeler ilgi çekicidir. Bunun için yalmzca boyalar kullanıldığı gibi, sırlı tuğla, renkli taşlardan mozaik veya madenî levhalar da kullanılmıştır. Sümerler, mezar yapılarına Mısır*lılar kadar önem vermemişlerdir. M.Ö. III. bin yılına ait kral mezarlarında şu özellikler görülür: Malzeme olarak tuğla kullanılmıştır. Dik dörtgen plânlı ve üzeri yine tuğla kemerle örtülü odalar biçimindedir. Mezar odala*rına girmek için önlerinde hafif meyilli yoldan varılan geniş geçitler vardır. Kısaca; tuğla kullanmak, kubbe yap*mak, pencere yerine mazgal deliği aç*mak ve kalın duvar örmek Sümer mi*marlığının temel karakteristik özel*liğidir, denilebilir. Alıntı
