TÜRKİYE TARIM COĞRAFYASI Ülkemiz, son yıllarda, ekonomik olarak büyük atılımlar gerçekleştirerek, gelişmekte olan ve hızla kalkınan ülkeler arasına girmiştir. Türkiye, Dünya’da kendi kendini besleyebilen sayılı ülkelerdendir. Türkiye’nin kuzey yarım kürede orta kuşakta bulunması, üç tarafının denizlerle çevrili olması çok çeşitli tarım ürünlerinin yetişmesine olanak sağlar. Ayrıca bulunduğu konumdan dolayı Avrupa’ya, Orta Doğu ve orta Asya’ya yakın olması, ulaşım ve pazar yönünden ülkemize büyük avantajlar sağlamaktadır. Türkiye’de yeryüzü şekilleri bölgeler arasında çok fazla farklılık gösterir. Bazı bölgelerde yüksek ve engebeli araziler yaygınken, bazılarında alçak ve düz alanlar yaygındır. Bu özellikler, başta iklim şartları olmak üzere tarım ürünlerini, hayvancılık faaliyetlerini ve turizmi etkilemektedir. Yeryüzü şekilleri, ulaşım üzerinde de etkili olmaktadır. Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde iç kesimlerle olan ulaşım, ancak belirli geçitlerden sağlanabilmektedir. Ayrıca, yer şekilleri ulaşım yolu açılmasını zorlaştırdığından, yolların yapımı masraflı olmakta ve zaman kaybına yol açmaktadır. Türkiye’de çeşitli iklimlerin (Karadeniz iklimi, Akdeniz iklimi ve Karasal iklim) görülmesi, Dünya’nın birçok bölgelerinde görülen tarım ürünlerinin yetiştirilmesine imkân sağlamıştır. Türkiye’de çeşitli iklimlerin görülmesinin başlıca nedenleri, yurdumuzun yüksek ve dağlık bir ülke olması, üç tarafının denizlerle çevrili olması, dağların denize paralel uzanmasıdır. Ülkemiz işgücü yönünden oldukça zengindir. Hatta bazı yabancı ülkelere işgücü de ihraç etmektedir. Ülkemiz, 65 milyonu aşan nüfusuyla büyük bir tüketici nüfusu barındırmakta ve pazar oluşturmaktadır. Türkiye’de, nüfus artış hızının yüksek, genç nüfusun fazla ve nüfusa bağlı eğitim ile sağlık yatırımlarının çok olması kalkınma hızını yavaşlatmaktadır. Türkiye, çok çeşitli yeraltı kaynaklarına sahiptir. Bazı yeraltı kaynaklarında, Dünyanın sayılı üreticileri arasında bulunmaktadır.(Bor, krom, bakır gibi Maden zenginliği bakımından, ülkemiz iyi durumda bulunmasına rağmen, petrolün %85’ini ve doğalgazın %85’ini ithal etmektedir. Bu durum önemli miktarda döviz çıkışına neden olmakta ve kalkınma hızımızı yavaşlatmaktadır. TÜRKİYE’DE TARIM Tarım: İnsanların toprağı işleyerek ekme ve dikme yoluyla ondan ürün elde etmesi faaliyetine Tarım denir. Sürdürülebilir Tarım; Tarımsal faaliyetin uzun dönemde verimliliği çevreyi koruyacak, ekonomik gelişmeyi sağlayacak, kırsal yaşam kalitesini yükseltecek şekilde yönlendirilmesidir. Türkiye’de Toprakların Kullanımı Ülkemiz topraklarının kullanım amacına göre dağılımı şöyledir: Ekili dili alan: 174.480.000 dekar Nadas arazisi: 36.551.000 dekar Orman: 192.376.000 dekar Ürün vermeyen: 113.403.000 dekar Çayır-mera: 123.776.000 dekar Kullanılmayan alanı: 662.195.000 dekar Ekili – Dikili Alanların Kullanımı Ekili – dikili alanların kullanım amacına göre dağılışı şöyledir : Ekili – Dikili Alanların Coğrafi Dağılımı Ekili alan (Tarla) 145.178.000 dekar Dikili Alan (Meyveli ağaç) 23.373.000 dekar Sebze-çiçek bahçesi (Sera dahil) 5.929.000 dekar Ekili – Dikili Alanların Ürünlere Göre Dağılımı Tahıllar % 74 Endüstri bitkileri % 11 Baklagiller % 8 Sebzeler % 5 Yumruklu bitkiler % 2 Türkiye’deki Tarım Bölgeleri Kıyı ve Yakınındaki Tarım Bölgeleri Kıyı bölgelerinde iklime bağlı olarak birbirinden farklı üç tarım bölgesi görülür: Karadeniz Kıyıları: Kış ılıklığına ve bol neme gereksinim duyan çay, fındık, mısır ile tütün, sebze, meyve, keten, kenevir, ayrıca Doğu Karadeniz kıyılarında turunçgil yetişir. Akdeniz ve Kıyı Ege: Akdeniz iklimine uyumlu olan, turunçgiller, zeytin, incir, susam, pamuk, pirinç, turfanda sebzeler, muz, çekirdeksiz üzüm, tütün gibi ürünler yetiştirilir. Marmara: Geçiş iklimi koşullarına bağlı olarak ürün çeşitliliği en fazla olan bölgedir. Başlıca ürünleri ayçiçeği, zeytin, tütün, çeşitli sebze ve meyveler, tahıllar, dut ve fındıktır. İç Tarım Bölgeleri: Yükselti ve denize göre konuma bağlı olarak çeşitlilik gösteren tarım bölgeleridir. Karadeniz Ardı: İç Anadolu ile kıyı arasında geçiş özelliği gösterir. Yüksek yerlerinde çavdar, buğday, sulak yerlerde pirinç ve sebze yetiştirilir. Hayvancılığın geliştiği, özellikle tiftik keçisinin yoğun olarak yetiştirildiği alandır. İç Anadolu ve Çevresi: Bozkırların geniş yer kaplaması nedeniyle koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılık yaygındır. Yarı kurak iklim nedeniyle buğday, arpa gibi tahıllar ile fasulye, nohut gibi baklagiller yetiştirilir. Erzurum – Kars Bölümü: Yazların kısa ve serin geçmesi tarımsal faaliyetleri sınırlamıştır. Buğday, arpa gibi tahıllar yetiştirilir. Yaz yağışlarına bağlı olarak gür otlakların olması büyükbaş hayvancılığı yaygınlaştırmıştır. Doğu Anadolu ve Dağlık Yerler: Tarım alanlarının sınırlı olduğu bu yerlerde hayvancılık ön plana çıkar. Tahıl tarımı yapılır. Sebze ve meyve üretimi önem taşımaz. Bölge Yüzölçümüne Göre Ekili Dikili Alanların Oranları: 1. Marmara Bölgesi: %30 2. İç Anadolu Bölgesi: %27 3. Ege Bölgesi: %24 4. Güneydoğu Anadolu Bölgesi: %20 5. Akdeniz Bölgesi: %18 6. Karadeniz Bölgesi: %16 7. Doğu Anadolu Bölgesi: %10 TÜRKİYE TARIMININ AMAÇLARI VE SORUNLARI TÜRKİYE TARIMININ AMAÇLARI 1. Yurttaşların yeterli ve dengeli beslenmesini sağlamak 2. Tarımsal gelirlerin arttırılması ve istikrarı sağlamak 3. Dış ticaret gelirlerinin artırılması için ülkenin sahip olduğu tarımsal potansiyeli iyi değerlendirmek 4. Kırsal kesimi kalkındırarak kırsal alanlardaki, insanların burada yaşamasını sağlamak ve böylece göçü önlemek 5. Sanayinin girdisi olan tarımsal ham maddelerin üretiminin yaygınlaştırılması (ulusal ve küresel ölçekte) 6. Kırsal alanda meydana getirilen gelirin arttırılması (refahı yükseltmek, harcamayı arttırmak, yatırımı arttırmak, göçü engellemek) 7. Sürekli kalkınmanın sağlanması, iç ve dış ticaretin geliştirilmesidir. TÜRKİYE TARIMININ SORUNLARI 1. Tarım alanları dağınık ve parçalı olması 2. Tarım alanlarının yerleşim yerleri arasında kalmaları 3. İklim koşullarına bağlılık söz konusu 4. Toprak reformunun yapılmayışı ya da az olması 5. Aşırı ve bilinçsiz gübreleme 6. Tarımsal nüfusun yoğun olması( gizli işsizlik olur) 7. Devlet desteğinin az olması 8. Toprakların verimi düşmektedir(uzun yıllardan beri kullanıldığından) 9. Tarımsal işletme sayısı çok fazladır. 10. Tarım arazileri amacı dışında kullanılmaktadır. 11. Ürün çeşitliliği çok fazladır.(Branşlaşmayı engeller) 12. Toprak ve su kirlenmesi olayı görülür. 13. Orman, mera ve otlak alanları tarım arazisi haline gelmiştir bu da verimi azaltmış ve erozyonu artırmıştır. 14. Bilinçli kimyasal ilaç kullanımı yaygın değildir. 15. Bilinçli su kullanımı yaygın değildir. Suyun çoğu da azı da zarar vermektedir. 16. Tarımsal işletmeler dağınıktır. A) Tarımın Türkiye Ekonomisindeki Yeri • Nüfusun yaklaşık yarısı tarım sektöründe çalışmaktadır. Özellikle kırsal alanlarda yaşayan nüfusun geçiminde, tarımsal faaliyetler ilk sıradadır. • Tarım gelirinin milli gelir içindeki payı oldukça büyüktür. • Birçok sanayi kolunun hammaddesi tarım ürünlerinden meydana gelir. (Tekstil, gıda, sigara) • Halkın temel besin maddesi ihtiyacını karşılar.(un, şeker, çay) • İhracatımızda bazı tarım ürünleri önemli paya sahiptir. (fındık, üzüm, incir, tütün vs.) • İç ticaretin kaynağını oluşturur. Tarım ürünlerinin taşınmasından, işlenip pazarlanmasına kadar çok sayıda iş kolu faaliyet göstermektedir. • İhracatımızdaki sanayi ürünlerinin önemli bir bölümü, tarıma dayalı sanayi ürünlerine aittir. Örneğin, en önemli ihraç ürünü olan tekstil ürünleri tamamen kırsal kökenlidir. B) Türkiye’de Tarımı Etkileyen Faktörler • İklim: Sıcaklık, yağış miktarı ve yağış rejimi tarımı etkileyen en önemli faktörlerdir. Ülkemizdeki iklim koşulları, tarımı hem olumlu hem olumsuz etkilemektedir. • Yer şekilleri: Türkiye, ortalama yükseltisi fazla olan, dağlık engebeli bir ülkedir. Batıdan doğuya doğru gidildikçe yükselti artar. • İş gücü ve Sermaye: Çeşitli tarımsal bitkilerin üretilmesi için iş gücü ve sermaye gereklidir. • Ulaşım ve Pazarlama: Tarım ürünlerini hasat edildiği yerden pazarlara taşınması tarımın gelişmesi ve devamında son derece önemlidir. • Kanuni ve diğer düzenlemeler: Belirli tarım ürünlerinin yetiştirilmesi, devletlerin ithalat ve ihracat kotalarıyla devletlerarası stratejiye göre değişmektedir. Destekleme alımları ve tarımsal krediler bu kapsamdadır. C) Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler • Toprağın durumu ve bakımı • Sulama • Gübreleme • Tohum ıslahı • Zirai mücadele ve ilaçlama • Makineleşme • Çiftçinin eğitimi D) Ülkemizde Yetişen Başlıca Tarım Ürünleri TAHILLAR (HUBUBAT) Türkiye’de ekim alanı ve ücreti en fazla bitki türü tahıllardır. Buğday, olgunlaşma döneminde yaz sıcaklığı ister. Ülkemizde en yaygın üretilen tarım ürünüdür. Buğday üretiminin 3’te 1’ini İç Anadolu Bölgesi sağlar. Konya, Akova ve Adana ilk üç sırayı paylaşır. Çukurova ve Trakya diğer önemli üretim yerleridir. Karadeniz kıyılarında yazların yağışlı geçmesinden, Doğu Anadolu’nun yüksek yerlerinde ise yazların serin geçmesinden dolayı üretilemez. Ekmek, bisküvi, makarna ve un sanayisinde kullanılır. Arpa Buğdaydan sonra en çok üretilen tahıl ürünüdür. Buğdaya göre biraz daha soğuk ve kurak şartlarda, mineral oranı nispeten daha az topraklarda yetişir ve daha kısa sürede olgunlaşır. Üretimin yarısı İç Anadolu Bölgesi’nden karşılanır. G.D.Anadolu Ege ve Doğu Anadolu diğer üretim bölgeleridir. Yazların yağışlı geçtiği Karadeniz kıyılarında ve geliri yüksek ürünler ekildiğinden Akdeniz ve Ege’nin verimli ovalarında Arpa yetiştirilmemektedir. Arpa, yem ile bira sanayisinin temel hammaddesidir. Çavdar Tahıllar içerisinde soğuğa en dayanıklısıdır. Bu nedenle, buğday ve arpanın yetiştirilemediği serin ve yüksek yerlerde yetiştirilebilir. İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde üretilir. Yulaf, sıcak ve kurak şartlarda üretilebildiği gibi, serin bölgelerde de yetişebilir. İç Anadolu, Marmara ve Çukurova’da yetiştirilmektedir. Bisküvi ve yem sanayisinde kullanılır. Mısır Yaz döneminde yağış alan veya sulama yapılabilen sahalarda yetiştirilir. Karadeniz kıyı şeridinde ve Marmara’nın kuzey kesimlerinde tabii olarak yaz yağışlarıyla yetişirken, Akdeniz, ege ve diğer iç bölgelerde, yazın sulamayla yetişir. Son yıllarda, mısırın yem ve yağ sanayisinde kullanımının artmasıyla, özellikle Çukurova’da üretimi yaygınlaşmıştır. Bunun sonucunda da Akdeniz Bölgesi mısır üretiminde, Karadeniz Bölgesi’ni geçmiştir. Pirinç (Çeltik) Yetişme süresi boyunca yüksek nem ve sıcaklık ile yaz yağışlarına ihtiyaç duymaktadır. Ülkemizde, akarsu boylarında ve alüvyal ovalarda yetiştirilir. Yetişme döneminde çoğu zaman suyun içerisinde kalması gerektiğinden üretimi zordur. En fazla Meriç ve Ergene nehri kenarlarında, daha sonra samsun, çorum, Kastamonu, adana, Diyarbakır gibi illerimizden geçen akarsu kenarlarında yetiştirilir. Devlet pirinç üretimi, yetişme ortamının sıtma hastalığına yol açması sebebiyle sınırlandırmıştır. BAKLAGİLLER Mercimek Yetişme döneminde yağış, olgunlaşma döneminde ise sıcak ve kurak iklim ister. Her türlü toprak şartlarına dayanıklıdır. Ülkemizde kırmızı mercimek en fazla Güneydoğu Anadolu’da (%95), yeşil mercimek ise İç Anadolu’da (%75) üretilir. Nohut Yarı kurak iklim şartlarında yetiştirilir. En fazla iç Anadolu, Akdeniz, İç Ege, ve Güneydoğu Anadolu’da üretilir. Baklagiller içerisinde en fazla üretim miktarına nohut sahiptir. Fasulye Sulanabilen tüm alanlarda yetiştirilir. En önemli yetişme alanı, kıyı bölgelerimizdeki ovalardır. Özellikle Çukurova ve Antalya ovaları ile güney Marmara bölümündeki ovalarda fasulye tarımı yaygın olarak yapılır. İç bölgelerimizde ise akarsu boylarındaki bahçelerde yetiştirilir. Bakla Ülkemizde tazesi sebze olarak, kuru taneleri ise yem olarak kullanılır. En fazla, Çanakkale ve Balıkesir ile Ege bölgesinde yetiştirilir. SANAYİ BİTKİLERİ Tütün Kıraç toprakları seven, yetişme döneminde nem ve yüksek sıcaklık isteyen bir bitkidir. Ülkemizin iklimi ve toprak yapısı tütün yetiştirmeye oldukça elverişlidir. İstenirse, yurdumuzun her yerinde yetiştirilebilir ancak kaliteli tütün yetiştirmek amacıyla, Devlet tütün ekimi yapılacak alanları sınırlandırmıştır. Tütün üretiminin yarısından çoğu Ege Bölgesi’nde (Manisa, İzmir, Denizli, Muğla, Aydın ve Uşak) yetiştirilir. Tütün üretiminde ikinci sırayı Karadeniz bölgesi (Samsun, Amasya, Tokat ve Sinop) alır. Üretim yapılan diğer bölgeler ise sırasıyla, Güneydoğu Anadolu (Diyarbakır, Siirt, Batman) Marmara (Balıkesir, Bursa), Doğu Anadolu’dur. (Malatya, Muş ve Bitlis); İstanbul, İzmir, Adana, Tokat, Samsun ve Bitlis illerindeki tütün fabrikalarda işlenir. Geri kalan kısmı ise dışarıya ihraç edilir. Ülkemiz, dünya tütün üretiminde ilk altı ülke içerisinde yer almaktadır. Çay Ilık kış, yağışlı ilkbahar ve sonbahar ile bol neme ihtiyaç duyan bir bitkidir. Sert rüzgârlardan hoşlanmaz, yarı güneşli ve yarı gölgeli ortamları sever. Bu özellikleriyle yetişme alanı en dar olan tarım ürünlerindendir. Üretiminin %80’i Rize’de gerçekleşir. Trabzon, ordu, Artvin ve Giresun üretiminin yapıldığı diğer illerdir. Pamuk Yaz mevsiminin sıcak ve kurak geçtiği ve gerekli zamanlarda sulama imkânının bulunduğu yerlerde yetişir. Pamuk üretiminde Ege bölgesi (aydın, İzmir ve Manisa) başta gelir. İkinci sırayı Akdeniz alır. Adana, Hatay ve Kahramanmaraş ovalarında da yaygın olarak üretilir. GAP projesi ile birlikte Güneydoğu Anadolu Bölgesinin pamuk üretimindeki patı giderek artmaktadır. Üretilen pamuk, Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerindeki dokuma fabrikalarında işlenir. Pamuk, ihracatımızın önemli kalemlerinden biridir. Ekimi en fazla yapılan endüstri bitkisidir. Şeker pancarı Yetişme ve ürün verme dönemlerinde sulamaya ihtiyaç gösteren ve fazla sıcaklık istemeyen bir bitkidir. İlk şeker fabrikası Alpullu ve uşak’tır. Üretimi en fazla iç Anadolu bölgesinde yapılır. Üretilen şeker pancarı; Konya, Eşkişehir, Tokat, Aksaray, Ankara, Yozgat, Kastamonu, Çorum ve Samsun illerindeki şeker fabrikalarında işlenir. Güneydoğu Anadolu’da şeker pancarı üretiminin azlığını su kaynaklarının kıt oluşuna bağlamalıyız. Kıyılarda şeker pancarı üretiminin yapılmamasını ise, yerini daha karlı ürünlere bırakması olarak açıklayabiliriz. Şeker pancarının küspesinden hayvan yemi elde edildiğinden, büyükbaş hayvancılığın yapılmasını teşvik etmektedir. Haşhaş Devletin sıkı denetim altında sınırlı bir alan ve miktarda yetiştirilen bir bitkidir. Sakızından tıpta çok kullanılan ilaçlar ve uyuşturucu elde edilir. En fazla üretim İç Ege yöresinde (Afyon, Kütahya, Uşak ve Denizli) yapılır. Diğer üretici bölge ise iç Anadolu’dur. Keten- Kenevir Tropikal bölgelerin bitkisidir. Liflerinden urgan, halat, keten kumaş ve kot bezi yapılır. Uyuşturucu yapımında kullanıldığından üretimi devletin sınırlaması (denetimi) altındadır. Kastamonu, Sinop, Zonguldak, Amasya, Samsun, Çorum, Yozgat ve İzmir illerinde yetiştirilir. Anason Baharatlı tohumları için yetiştirilir. Hamur işlerine çeşni vermek için kullanılır. Üretimin yarısından fazlası rakı üretiminde kullanılır. Burdur başta olmak üzere Denizli, Muğla ve Antalya diğer üretici kentlerdir. YAĞ BİTKİLERİ Zeytin Akdeniz ikliminin tabii bitkilerindendir. Soğuğa karşı duyarlı olduğundan, kışları ılık geçtiği ve don olaylarının görülmediği Akdeniz, Ege, Güney Marmara ile Karadeniz’in bazı kıyı kesimlerinde yetiştirilir. En fazla üretim Ege bölgesinde yapılır. Türkiye, Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminde ilk beş ülke içerisinde yer alır. Ayçiçeği Yetişme döneminde yağış, olgunlaşma döneminde güneşli bir iklim ister. Olgunlaşma döneminde yağış istememesinden dolayı, Karadeniz bölgesinin kıyı kesimleri hariç diğer bütün bölgelerimizde yetiştirilebilir. Üretiminin çok büyük bir kısmı Marmara Bölgesinde (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Balıkesir ve Bursa) yapılır. Daha sonra İç Anadolu bölgesi gelir. Türkiye’de tüketilen bitkisel yağların yaklaşık yarısı ayçiçeğinden elde edilir. Ülkemiz ayçiçeği üretiminde dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Soya Fasulyesi En çok Akdeniz bölgesinde yetiştirilir. Yetişme dönemi kısa olduğundan ikinci ürün olarak ekilir. Yağı insan beslenmesinde, unu ise yem olarak kullanılır. Adana, İçel ve Hatay yetiştirici kentlerdendir. Orta Karadeniz Bölümünde de az miktarda yetiştirilir. GAP projesinin tamamlanmasından sonra üretimi artmıştır. Yer Fıstığı Sıcak ve nemli iklim şartlarında ve gevşek topraklarda tarımı yapılır. Üretimin %90’ı Akdeniz bölgesinde (İçel, Adana, Antalya ve Hatay) yapılmaktadır. Karaman Maraş ilinde ve Ege işle Marmara ovalarında da üretilmektedir. Susam Ilıman iklim bölgelerinde yetiştirilir. Tohumlarından yağ elde edilir. Tahin helvası yapımında, pastacılıkta, çocuk maması yapımında kullanılan susam en çok Aydın, Balıkesir ve Çanakkale’de üretilmektedir. Kolza- Aspir Tohumlarından yağ elde edilir. Küspesi yem olarak kullanılır. En çok Marmara bölgesinde yetiştirilir. YEM BİTKİLERİ Yem bitkilerinin bir bölümü doğal çayırlarda kendiliğinden yetişir. Diğer bölümü ise kültür bitkisi (yonca, yulaf, Burak, fiğ ve korunga) olarak üretilir. Türkiye’de ahır hayvancılığının gelişmesi ve et üretiminin artmasında yem bitkilerinin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Çayır ve meraların tarım arazisine dönüştürülmesi de yem bitkilerine olan ihtiyacı artırmıştır. Yem bitkilerinden kuru veya yaş olarak istifade edilir. Daha çok Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde üretilen yem bitkileri, fabrikalarda işlenerek kullanıma hazır hale getirilir. Besi hayvancılığında yem bitkileri kullanılır. SEBZECİLİK Türkiye’de hemen her tür sebze yetiştirilmektedir. Sebze tarımı, sulama, çapalama ve gübreleme gerektirdiği için yoğun emek harcanmasına sebep olmaktadır. Ülkemizde sebzelerin ilk olgunlaştığı yerler güney kıyıları, en geç olgunlaştığı bölge ise Doğu Anadolu Bölgesidir. Seracılık sayesinde, o sebzenin üretimi devam ettirilerek kışın da tüketime sunulmaktadır. Sebze üretiminde ilk sırayı Akdeniz Bölgesi alır. Bu bölgeyi sırasıyla Ege, Marmara, Karadeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri izlemektedir. Sebzeciliğin geliştiği iller; Antalya, Adana, Mersin, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Samsun ve İzmir’dir. Ülkemizde yetiştirilen sebzeler arasında domates, biber, patlıcan, fasulye, salatalık, havuç, soğan, patates vb. sayılabilir. Türkiye patates üretiminin yarısını İç Anadolu Bölgesi (özellikle Nevşehir ve Niğde) karşılamaktadır. İkinci sırayı Karadeniz Bölgesi almaktadır. Bolu, İzmir, afyon diğer patates üreticisi illerdir. MEYVECİLİK Türkiye’de ekili dikili alanların yaklaşık %40’ı meyvelere ayrılmıştır. Bu durum da gösteriyor ki, meyvecilik tarım hayatımızda oldukça önemlidir. Ülkemizde toprak ve iklim türleri çok farklı olduğundan çok çeşitli meyveler yetiştirilir. Bazı meyvelerin sayılı üretici ülkelerinden biri de Türkiye’dir. Fındık Ilıman iklim bölgelerinin bitkisidir. Fındık üretimi Karadeniz kıyılarında yaygındır. Özellikle, Giresun, ordu ve Trabzon illeri üretimin yarısından fazlasını karşılamaktadır. Diğer üretici iller, Bolu ve Zonguldak’tır. Türkiye hem üretim miktarı hem de ürettiği fındığın kalitesi bakımından dünya birincisidir. Fındık, ihraç ürünleri arasında önemli yer tutar. Turunçgiller (Narenciye) Portakal, mandalina, limon, greyfurt, ve turunçtan oluşur. Soğuğa karşı çok hassastır. Ayrıca, yüksek sıcaklık ve bol su isteyen bir bitkidir. Bu özelliğinden dolayı turunçgil tarımı deniz kıyılarında yaygınlaşmıştır. Akdeniz bölgesi (Antalya, İçel ve Hatay) turunçgiller üretiminin yaklaşık %85’ini sağlamaktadır. Geri kalanı ise Ege bölgesinde (Muğla, İzmir ve aydın)ve bir miktar da Rize kıyılarında yetiştirilir. Üretiminin yaklaşık yarısı ihraç edilmektedir. İncir Kışların ılık, yazların sıcak geçtiği deniz kıyılarında yetişir. Soğuğa ve don olayına karşı duyarlı olduğu için üretim alanı sınırlıdır. İç bölgelerimizde yetiştirilmez. Üretimin yarıdan fazlası kurutulmuş olarak ihraç edilir. Aydın ili, üretimin yaklaşık üçte ikisini sağlar. Diğer önemli üretici ilimiz ise İzmir’dir. Az miktarda Akdeniz ve Karadeniz kıyıları ile Güney Marmara ve Güneydoğu Anadolu’da da yetiştirilir. Türkiye, dünya incir üretiminde birinci sıradadır. Üzüm Kışın soğuğa, yazın sıcaklığa ve kuraklığa dayanıklı olduğundan ülkemizin hemen hemen her bölgesinde yetiştirilir. Yazların yağışlı geçmesinden dolayı Karadeniz kıyılarında ve Doğu Anadolu’nun sıcaklığı yetersiz yüksek yerlerinde yetiştirilemez. Üretim en fazla Ege Bölgesinde yapılır. Diğer üretici bölgeler ise Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu, Marmara ve Akdeniz’dir. Manisa, İzmir ve denizli yörelerinde üretilen çekirdeksiz üzüm kurutularak önemli kısmı ihraç edilir. Kuru üzüm ihracatında Türkiye dünya birincisidir. Elma Türkiye’de üzümden sonra en çok yetiştirilen ve üretim alanı en geniş olan meyvedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çok az olmak üzere, bütün ülkemizde yetiştirilmektedir. Elma üretimi, Niğde, Nevşehir, Konya, Amasya, Isparta, Antalya ve burdur çevresinde yaygındır. Muz Yüksek sıcaklık ve bol nem isteyen bir bikridir. Düşük sıcaklıklarda yetiştirilemez. Don olayına karşı en hassas olan bitki muzdur. Ülkemizde, sadece Akdeniz bölgesinde Antalya-mersin arasındaki çok dar bir kıyı şeridinde yetiştirilir. Son yıllarda muz ithalatının artması yerli üretimi düşürmüştür. Antep Fıstığı Yaz kuraklığına ve sıcaklığına dayanıklı bir bitkidir. En fazla, Gaziantep Şanlıurfa ve Siirt çevresinde yetiştirilmektedir. Üretimin %70’i ihraç edilmektedir. Kayısı Karasal iklim bölgelerinin alçak yörelerinde yetiştirilir. Malatya, Elazığ, Konya, Ankara ve İzmir illeri en fazla üretim yapılan yerlerdir. E) Türkiye’nin Üretiminde Birinci Olduğu Tarım Ürünleri: • Fındık • İncir • Kayısı F) TARIM ÜRÜNLERİYLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER Tabii ekim alanı geniş olan bitkiler: Şekerpancarı, üzüm, buğday, arpa, elma, ayçiçeği, tütün, mısır, patates, haşhaş. Tabii ekim alanı dar olan bitkiler: Muz, çay, fındık, turunçgiller, incir, zeytin, pamuk. Ekimi devlet tarafından kısıtlanan (sınırlandırılan) bitkiler: Haşhaş, tütün, pirinç, keten-kenevir.
