Ses Olayları - Ünsüz Benzeşmesi

"f, s, t, k,ç, ş, h, p" harfleri ile biten bir kelimeye "c, d, g" harfleri ile başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki yumuşak harfler sertleşir. Buna göre; "c-ç, d-t, g-k" olur. Yani, Türkçe’de sert ünsüzlerden sonra yumuşak ünsüzler gelmez. Sonunda sert ünsüz bulunan kelimelere yumuşak ünsüzle başlayan ek getirilemez. Bu kurala ünsüz benzeşmesi ( sertleşmesi ) denir.

Kebap-cı → kebabçı
Yavaş-ca → yavaşça
Ayak-cak → ayakçak
Ayak-da → ayakta
Yurt-dan → yurttan,
Ses-deş → sesteş
Yap-dı → yaptı

Not: Bu kural, sayıların rakamla yazılışlarında da geçerlidir. Buna göre rakamlar okunur ve okunuşu "p, ç, t, k, f, h, s, ş" harflerinden biriyle biterse, ekler de sertleşir. Buna uyulmazsa yazım yanlışı yapılmış olur.

Saat 3’de geldim ( Yanlış )
Saat 3’te geldim ( Doğru )

Özel Durumlar:
1. Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür: Dikdörtgen, akciğer.
2. Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür: Üçgen, beşgen.
3. –de, -da bağlacı, başlı başına bir kelime olduğu için "p, ç, t, k, f, h, s, ş" harfleriyle biten kelimelerden sonra gelse bile sertleşme kuralına uymaz. Zaten -de, -da bağlacını –d ekinden ayıran en önemli özelliklerden biri de budur.

Gitsek de olur, gitmesek de.